Wendy Pragt

Onlangs ging ik met een vriendin weer eens ouderwets gezellig borrelen en een vorkje prikken.

We belandden in een restaurant waar ze bijzondere producten verkochten, met als specialiteit diverse huisgemaakte hamburgers. Eén ervan luisterde naar de naam Wagyu. ‘Geen idee’, keek ik vriendin schouderophalend aan. Ze legde mij uit: ‘Het is een koeienras uit het Verre Oosten, dat dagelijks gemasseerd wordt om de smaak van het vlees te optimaliseren’. Haar uiterst serieuze blik in combinatie met de reeds genoten rosétjes deed mij in schaterlachen uitbarsten. En ook zijzelf viel bijna van haar stoel van het lachen om haar eigen ingenieuze wijsheid.

We besloten om hierover meer aan onze gastheer te vragen, die uitgebreid de tijd nam om een gedegen uitleg te openbaren.

Mijn vriendin bleek nòg wijzer te zijn dan ik haar al kende: het vlees was inderdaad afkomstig van runderen die ‘een speciale behandeling’ genoten. Maar, werd er als belangrijke kanttekening bij vermeld, het was niet (meer) zo romantisch als wij ons voorstelden. Met veel verve vertelde onze gastheer, dat de wagyu-koe inmiddels ook al in ons eigen landje geïmporteerd was en dat de beruchte ‘massage’ niet uit mèèr bestond dan de mogelijkheid dat de beesten in hun binnenruimte tegen een autoband – die met een lang, dik touw aan het plafond was opgehangen en op schofthoogte in de stal bungelde – konden aanschuren. Wederom lagen wij gierend van het lachen over de tafel. Deze keer deed onze gastheer ook mee, maar voegde er hikkend aan toe dat de hamburger toch ten zeerste werd aanbevolen.

Aldus koos vriendin ervoor een poging te wagen en bestelde de autoband-burger. Ik hield het bij een kip-variant waarvan de achtergrond mij niet bekend was.

Het smaakte allemaal uitermate goed en wij hebben beloofd zeker nog eens terug te komen, al was het alleen maar om te ontdekken welke geheimzinnige gerechten met een minstens even smeuïg verhaal zich nog meer op de menukaart bevinden…

Onlangs zag ik op tv een programma waarin een acteur zich vrijwillig 3 weken in de daklozen-scene had ondergedompeld.
Hij was zich ervan bewust, dat hij na die tijd zich weer met alle warmte van eigen huis en haard mocht omringen en zijn mede-daklozen achterliet in de doelloze leegte.

De tijdelijk thuisloze toonde het eentonige en uitzichtloze bestaan van een groep persoonlijkheden die elkaar bijstonden en raad gaven om op die manier toch een soort van eenheid te creëren. Veel van hen liepen elkaar regelmatig tegen het lijf in dezelfde opvangcentra, bij de soepbus of het Leger des Heils. Ieder van hen had zijn eigen verhaal, maar elk van hen kreeg te maken met vooroordelen en afwijzing. De vraag van de acteur cq. nep-dakloze om een bekertje water werd een winkelier te veel; zonder pardon wees deze laatste hem de deur. Daarentegen overhandigde een passerende tiener van 13 zomaar een tas vol met boodschappen aan de ‘nepzwerver’, die daarvan hevig ontroerd raakte.

“Het kan iedereen gebeuren”, is het motto van deze groep medelanders, die niet binnen de vastomlijnde normen van onze samenleving opereert. Hoewel ik sceptisch tegenover deze schijnbaar gemakzuchtige uitspraak sta, moet ik eerlijk bekennen dat die bewering mij niet helemaal onwaar lijkt. In deze roerige tijden wordt de kloof tussen arm en rijk steeds groter, terwijl de grens van rijk naar arm flinterdun kan zijn, als je niet oppast…

Zelf zou ik he-le-maal geen goede zwerver zijn. Daarvoor ben ik veel te opgeruimd. In plaats van geld te vragen voor een kopje koffie, zou ik smeken om een fles schoonmaakmiddel. Zodat ik eerst een flinke emmer sop over mijn stukje stoep kan gooien alvorens ik er alleen maar aan zou dènken om me daar neer te vleien…

Toch – in een vlaag van verstandsverbijstering – vraag ik mij soms af: “Hoe heerlijk kan het zijn? Je geen zorgen te maken over een ‘bad hairday?’ Niet elke ochtend minstens een half uur voor je kledingkast te dralen ‘omdat je niets hebt om aan te trekken’. Geen filestress omdat je op een enigszins respectabele tijd op je werk wordt verwacht. Op de terugweg van datzelfde werk niet hoeven te bedenken over ‘wat vanavond weer te eten’. ’s Avonds na de koffie nog met stofdoek en -zuiger geen noodzaak hebben om door het huis te gaan omdat dat ook enige onderhoud vraagt. Niet alles klaar voor de volgende dag te hoeven leggen en in je bed stappen in de wetenschap dat er morgen weer zo’n ‘spannende’ dag op je wacht…”

Neeeeee…, daklozen hebben daar geen last van. Die kunnen niet anders dan afwachten wat de dag hen brengt. Ook een regelmatig bestaan, maar dan op een andere manier. Ik oordeel en veroordeel niet, want je weet nooit wat de toekomst in petto heeft. Hoe iemand ook denkt en leeft: te allen tijde respect voor elkaar hebben kost geen moeite, is gratis en levert veel op.

Ik ken mensen die op het randje stonden van een dakloos bestaan, maar die het geluk hadden om iemand te kennen, die hen daarvoor behoedden door het bieden van financiële en emotionele steun. Helaas is niet iedereen gezegend met liefhebbende en meelevende medemensen om zich heen. En dan is die eerste keer slapen onder een brug met niets anders dan een hopeloos en troosteloos vooruitzicht soms onvermijdelijk.

Stiekem ben ik toch wel blij met mijn ‘voorspelbare’ leventje, waarover ik mezelf voorhoud de regie te voeren. Saai maar veilig. Met af en toe een uitspatting in de vorm van stapavondjes en een impulsief besluit om bijvoorbeeld vandaag de trein naar Lutjebroek te nemen…

Maar tussen een ‘gewoon’, gezapig, regelmatig leven en een zwerversbestaan bevinden zich vele zijpaden. Ik probeer er, in de tijd dat ik op deze mooie blauwe bol mag doorbrengen, zoveel mogelijk te bewandelen. Zonder ervan af te raken. Want zeg nooit ‘nooit’…

Waarom soms alle 4 de stoelen in de eerste seconde(n) tegelijk omdraaien en waarom geen een of misschien een enkele na gemiddeld 30 seconden zang, moge duidelijk zijn: een ieder van ons is op eigen wijze gevoelig voor de manier waarop vorm wordt gegeven aan het stemgeluid dat per persoon uniek is.

Toen mijn zoon na zijn geboorte een tijdje op de kinderafdeling moest verblijven en ik me enkele malen per dag daarnaar begaf om hem op gezette tijden te voeden – net zoals alle andere baby’s die op dezelfde tijd honger krengen en begonnen te brullen – herkende ik zijn huiltje meteen. Toen hij vervolgens naar de crèche ging, herkende ik bij het ophalen zijn gebrabbel al in de gang. En zelfs nu nog – hij is inmiddels bijna 11 – kan ik ontroerd raken over hoe hij dingen uitsprak toen hij net leerde praten en hoe hij sommige dingen nog steeds uitspreekt met dezelfde intonatie.

Het wonderlijke van het gesproken woord is dat de manier waarop die wordt uitgesproken, bepalend is voor de reactie hierop. Want wát iemand ook tegen je zegt, de intenties zijn af te luisteren op de manier waaróp dat wordt gezegd. De toon verraad de emotie, dat is onmogelijk te verbergen, hoe graag je dat soms zou willen: omdat je iemand geen pijn wilt doen, of omdat je je verdriet wilt verbergen. En hoewel non-verbale communicatie vaak meer zegt dan verbale, is de manier waarop je de te overbrengen boodschap uitspreekt, allesbepalend voor de gevoelens van de toehoorder.

Het mooie van de stem – vind ik – is, dat die altijd in je herinnering blijft.
Als de telefoon gaat en ik neem op, mis ik soms nog de stem van mijn moeder aan de andere kant van de lijn. Dagelijks spraken wij elkaar via deze weg en hoe ze klonk als ik opnam wanneer ik haar belde, kan ik nog met gemak voor me halen. Ze is inmiddels bijna 20 jaar dood.

Als ik bij het graf van mijn vader sta en hem in lastige tijden weleens in mezelf om raad vraag, hoor ik nog steeds hoe hij probeert mij enigszins wat wijsheid bij te brengen. Ik weet nog hoe hij mijn naam uitsprak als ik weer eens eigenwijs was geweest en mijn eigen pad had gevolgd, wat soms wel eens rampzalige gevolgen had… Eén woord was soms al genoeg. In een enkel geval lag daar zijn wanhoop in. Die mij keihard trof.

Toch zijn het de woorden van liefde van mijn ouders die mij het meest zijn bijgebleven.

Hoe vreemd is het om je eigen stem te horen op bijvoorbeeld een geluidsfragment? En jezelf dingen hoort zeggen waarvan je schrikt. Gewoon, omdat je – om het maar eens plat te zeggen – zo gebekt bent. Je hoort jezelf op een andere manier waarop anderen je horen. Soms letterlijk, soms figuurlijk, soms beiden.

Maar op welke wijze je ook herinnerd wordt door anderen als je zelf niet meer op deze aardbol rondloopt, je stem wordt nooit wordt vergeten…